دانلود PDF اصطلاحات گمرکی
راهنمای تخصصی پرکاربردترین اصطلاحات گمرکی
آشنایی با اصطلاحات گمرکی، نخستین گام برای موفقیت در تجارت بین‌المللی است. هر بازرگان، ترخیص‌کار یا شرکت حمل‌ونقل باید بداند که این واژگان پایه، زبان مشترک تجارت جهانی هستند. در این مقاله از بازرگانی عباسی تریدینگ، مجموعه‌ای از مهم‌ترین اصطلاحات گمرکی و بازرگانی بین‌المللی گردآوری شده تا در کوتاه‌ترین زمان به مفاهیم کلیدی تجارت و ترخیص کالا مسلط شوید.
اصطلاحات عمومی گمرکی (Basic Customs Terms)
گمرک (Customs): نهاد دولتی که مسئول کنترل ورود و خروج کالا، دریافت حقوق و عوارض، و اجرای مقررات تجارت خارجی است.
واردات (Import): ورود کالا از کشورهای دیگر به داخل کشور برای مصرف، تولید یا فروش.
صادرات (Export): خروج کالا از کشور به سایر کشورها برای فروش یا استفاده در خارج از کشور.
اظهار گمرکی (Customs Declaration): بیانیه رسمی صاحب کالا یا نماینده او به گمرک، شامل اطلاعات کالا، ارزش، تعرفه و مقصد آن.
فرم اظهارنامه (Declaration Form): فرمی که توسط گمرک تهیه می‌شود و اطلاعات کالا در آن ثبت می‌شود.
تعرفه گمرکی (Customs Tariff – HS Code): کد عددی بین‌المللی برای شناسایی نوع کالا و تعیین میزان حقوق ورودی آن.
ارزش گمرکی (Customs Value): ارزش کالا در زمان ورود، معمولاً بر اساس قیمت CIF (شامل قیمت کالا، بیمه و کرایه حمل).
حقوق و عوارض گمرکی (Customs Duties and Taxes): مبالغی که گمرک در ازای واردات از صاحب کالا دریافت می‌کند.
کارت بازرگانی (Commercial Card): مجوز رسمی برای انجام فعالیت‌های صادرات و واردات کالا.
پروانه گمرکی (Customs License): مجوز رسمی گمرک برای خروج یا ورود نهایی کالا پس از ارزیابی و پرداخت حقوق گمرکی.
اصطلاحات مرتبط با اسناد بازرگانی (Documents and Certificates)
فاکتور تجاری (Commercial Invoice): سندی که قیمت، تعداد، نوع و شرایط فروش کالا را نشان می‌دهد.
پیش‌فاکتور یا پروفرما (Proforma Invoice): پیشنهاد اولیه فروشنده به خریدار شامل جزئیات کالا، قیمت و شرایط معامله.
بارنامه (Bill of Lading): سند مالکیت کالا و قرارداد حمل، شامل اطلاعات فرستنده، گیرنده، وزن و مسیر حمل.
بارنامه هوایی (Air Waybill): بارنامه مخصوص حمل‌ونقل هوایی، غیرقابل انتقال و صرفاً جهت تحویل بار به کار می‌رود.
بارنامه تمیز (Clean Bill of Lading): بارنامه‌ای که نشان‌دهنده سلامت کامل کالا در هنگام بارگیری است.
لیست عدلبندی (Packing List): فهرستی شامل جزئیات بسته‌بندی، تعداد، وزن خالص و ناخالص هر بسته کالا.
گواهی مبدأ (Certificate of Origin): سندی صادره از اتاق بازرگانی که کشور تولیدکننده کالا را مشخص می‌کند.
قبض انبار (Warehouse Bill): رسیدی که توسط انباردار برای دریافت و نگهداری کالا صادر می‌شود.
پته گمرکی (Customs Bill): سند تحویل کالا در گمرک برای کالاهای با حجم محدود یا ارزش پایین.
صورتحساب (Invoice): صورت رسمی مبادله کالا شامل مشخصات خریدار، فروشنده و جزئیات معامله.
اصطلاحات حمل‌ونقل و لجستیک (Transport & Logistics Terms)
حمل‌ونقل بین‌المللی کالا (International Transport of Goods): جابجایی کالا از یک کشور به کشور دیگر بر اساس قرارداد حمل و مقررات بین‌المللی.
کریر (Carrier): شرکت یا شخصی که مسئولیت حمل کالا را از مبدأ تا مقصد بر عهده دارد.
فورواردر (Forwarder): واسطه‌ای میان صاحب کالا و کریر که مسئول هماهنگی و صدور مدارک حمل است.
فیاتا (FIATA): فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های حمل‌ونقل که استانداردهای جهانی در حمل‌ونقل را تنظیم می‌کند.
استافینگ (Stuffing): فرآیند بارگیری کالا درون کانتینر در مبدأ.
دی‌استافینگ (De-stuffing): تخلیه کالا از کانتینر در مقصد.
فله (Bulk Cargo): کالاهایی مانند گندم، ذرت یا زغال‌سنگ که بدون بسته‌بندی خاص حمل می‌شوند.
کالای خطرناک (Dangerous Goods): کالاهایی که نیاز به شرایط ویژه حمل دارند مانند مواد شیمیایی یا آتش‌زا.
کالای خشک (Dry Cargo): محموله‌های غیر مایع که نیاز به دمای خاص ندارند.
ابعاد محموله (Dimension): حجم فیزیکی کالا که از حاصل‌ضرب طول، عرض و ارتفاع به دست می‌آید.
مجوزها و فرآیندهای گمرکی (Procedures & Permits)
ثبت سفارش (Order Registration): اولین گام واردات که در سامانه جامع تجارت انجام می‌شود.
کوتاژ (Cottage): ثبت اظهارنامه گمرکی در دفاتر رسمی گمرک.
ترخیص کالا (Customs Clearance): مجموعه‌ای از اقدامات برای آزادسازی کالا پس از پرداخت هزینه‌ها.
بیجک (Exit Permission): سندی که پس از ترخیص نهایی برای خروج کالا از انبار صادر می‌شود.
پروانه سبز گمرکی (Green Customs License): مجوزی که به شرکت‌های خوش‌حساب داده می‌شود تا کالا را بدون پرداخت فوری عوارض وارد کنند.
مجوز ورود موقت (Temporary Import Permit): اجازه ورود کالا برای مدت محدود با تعهد بازگشت یا صادرات مجدد.
کالای متروکه (Abandoned Goods): کالایی که صاحب آن در مهلت مقرر اقدام به ترخیص نکرده و به مالکیت دولت درمی‌آید.
کالای مرجوعی (Returned Goods): کالایی که به دلیل نقص یا مغایرت از مقصد به مبدأ بازگردانده می‌شود.
کالای مجاز (Permitted Goods): کالاهایی که واردات و صادرات آنها نیازی به مجوز خاص ندارد.
کالای مجاز مشروط (Conditionally Permitted Goods): کالاهایی که برای ورود نیاز به مجوز سازمان‌های ذی‌ربط دارند (مثل بهداشت یا استاندارد).
اصطلاحات مالی و بیمه‌ای (Financial & Insurance Terms)
بیمه‌نامه (Insurance Policy): سندی که توسط شرکت بیمه صادر می‌شود و مسئولیت خطرات احتمالی حمل را پوشش می‌دهد.
بر اساس ارزش (Ad Valorem): اصطلاحی برای عوارض یا مالیات‌هایی که بر مبنای ارزش کالا محاسبه می‌شوند.
حقوق گمرکی بر اساس ارزش (Ad Valorem Duty): عوارضی که درصدی از ارزش کالا به عنوان مالیات محاسبه می‌شود.
ضمانت‌نامه (Bond): تعهدی از سوی واردکننده برای انجام یا عدم انجام یک عمل خاص در قبال گمرک.
انبار گمرک (Bonded Warehouse): انبار مورد تأیید گمرک که کالا در آن تا زمان پرداخت حقوق ورودی نگهداری می‌شود.
قبض سپرده حقوق ورودی (Customs Deposit Receipt): سند پرداخت موقت حقوق ورودی برای نگهداری کالا در گمرک.
اصطلاحات فنی و نظارتی (Technical & Regulatory Terms)
قلمرو گمرکی (Customs Territory): بخشی از کشور که قوانین گمرکی در آن اعمال می‌شود.
نظارت گمرکی (Customs Supervision): کنترل گمرک بر ورود، خروج، حمل و نگهداری کالا.
کنترل پس از ترخیص (Post Clearance Audit): بازرسی اسناد و مدارک پس از ترخیص کالا برای اطمینان از صحت اطلاعات.
کانالیزه کردن (Canalisation): کنترل مسیرهای عبور کالا از گذرگاه‌های مشخص گمرکی.
مناطق آزاد تجاری (Free Trade Zone): نواحی خاصی که ورود و خروج کالا در آن با معافیت گمرکی انجام می‌شود.
کنوانسیون TIR (TIR Convention): توافق بین‌المللی برای تسهیل ترانزیت کالا از مرزهای مختلف با پلمب واحد.
پلمب گمرکی (Customs Seal): مهر یا قفلی که برای اطمینان از عدم دستکاری محموله بر آن نصب می‌شود.
اصطلاحات بین‌المللی بازرگانی (Incoterms 2020)
| اصطلاح فارسی | معادل انگلیسی | توضیح |
|---|---|---|
| اتاق بازرگانی و صنایع و معادن | Chamber of Commerce, Industries and Mines | نهاد هماهنگ‌کننده میان بازرگانان، صنایع و نمایندگان دولت برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی. |
| ارسال | Dispatch | فرآیند انتقال کالا از مبدأ به مقصد با استفاده از وسایل حمل‌ونقل مختلف. |
| اظهار گمرکی | Customs Declaration | فرآیند اعلام رسمی اطلاعات کالا به گمرک برای ترخیص یا ورود آن. |
| پکینگ لیست | Packing List | فهرستی از جزئیات کالاهای ارسالی شامل تعداد، وزن، نوع و بسته‌بندی کالا. |
| بارنامه | Bill of Lading | سند مالکیت و حمل کالا که شامل اطلاعات فرستنده، گیرنده، مبدأ، مقصد و نوع کالا است. |
| بیجک | Exit Permission | سندی که پس از ترخیص کالا توسط انباردار برای تحویل بار صادر می‌شود. |
| پروفرما | Proforma Invoice | پیش‌فاکتوری که شرایط، مشخصات و قیمت کالای مورد سفارش را اعلام می‌کند. |
| ترخیص گمرکی | Customs Clearance | تشریفات قانونی برای ورود یا خروج کالا از مرز تحت نظارت گمرک. |
| قبض انبار | Warehouse Bill | رسیدی که برای تأیید دریافت کالا در انبار گمرکی صادر می‌شود. |
| کوتاژ | Cottage | فرآیند ثبت اظهارنامه در دفتر گمرک و اختصاص شماره ثبت رسمی به کالا. |
اصطلاحات خاص و کاربردی در گمرک ایران
کوتاژ گمرکی (Customs Cottation): ثبت اطلاعات کالا در دفتر گمرکی و دریافت شماره اختصاصی اظهارنامه.
ترخیصیه (Delivery Order): سندی صادره از طرف حمل‌کننده یا انباردار برای تحویل کالا به گیرنده قانونی.
اتاق بازرگانی و صنایع و معادن (Chamber of Commerce, Industries & Mines): نهاد هماهنگ‌کننده بین بخش خصوصی و دولت برای تسهیل امور بازرگانی و صنعتی.
مانفیست (Manifest): فهرست جامع محموله‌ها در هر وسیله نقلیه که به گمرک تحویل می‌شود.
ترانزیت (Transit): عبور کالا از خاک یک کشور به مقصد کشور دیگر بدون مصرف داخلی.
ترانشیپمنت (Transshipment): انتقال کالا از یک وسیله حمل به وسیله‌ای دیگر در مسیر بین‌المللی.
کالای واسطه‌ای (Intermediate Goods): کالاهایی که برای تولید کالاهای دیگر وارد می‌شوند.
وزن خالص کالا (Net Weight): وزن واقعی کالا بدون بسته‌بندی.
وزن ناخالص (Gross Weight): وزن کالا به‌همراه بسته‌بندی.
آشنایی با اصطلاحات گمرکی، کلید موفقیت در تجارت بین‌المللی است. هر تاجر یا شرکتی که این مفاهیم را بداند، می‌تواند روند واردات و صادرات را سریع‌تر و با ریسک کمتر انجام دهد. بازرگانی عباسی تریدینگ با سال‌ها تجربه در مشاوره گمرکی، واردات، صادرات و ترخیص کالا، آماده ارائه خدمات حرفه‌ای به شماست.
